IQ NIŽI ZA 1,73 NA SVAKIH 10 G/L NIŽU VREDNOST HEMOGLOBINA KOD MALE DECE
Mozak se tokom celog života neprestano remodelira međudelovanjem unutrašnjih i spoljašnjih faktora. Fetalni mozak doživljava brzi rast u toku poslednjeg tromesečja trudnoće koji se nastavlja u prvim godinama života. Kod odojčadi mozak utrostruči svoju težinu (s 350 g na 1000 g) i nastavlja s brzim razvojem u toku prve 2- 3 godine u kojima dostigne 80% težine koju će imati u odrasloj dobi. Iako se u prvim godinama stvaraju osnove za razvoj inteligencije, vida i govora, osnovni procesi razvoja mozga započinju od trenutka začeća. U prenatalnom razdoblju započinje neuralna organizacija i diferencijacija, sinaptogeneza, proliferacija glije, biohemijska diferencijacija neurona, sinteza neuro-transmitera i mijelinizacija. Razvoj mozga ima genetski kontrolisan hijerarhijski tok koji se može poremetiti usled nepovoljnih epigenetskih uticaja. U zavisnosti u kojoj fazi razvoja dođe do štetnog uticaja događaju se i karakteristične promene.
Većina istraživanja o uticaju sideropenije kod odojčadi na razvoj i ponašanje dece sprovedena su u uzrastu od 6 do 24 meseci kada je učestalost sideropenije najviša. Istraživanja sprovedena u različitim delovima sveta pokazuje slabije spoznajne, motoričke, i/ili socijalno/emocionalne funkcije dece koja su imala sideropenijsku anemiju u dojenačkom uzrastu u poređenju sa zdravom dojenčadi.
Opsežna istraživanja uticaja sideropenije na neuromotorni razvoj je pratio Lozoff sa saradnicima na grupi zdrave, terminski rođene dece, u Costa Rici. U inicijalnom istraživanju su u grupi od 191 zdrave dece u uzrastu između 12 i 23 meseci određivani hemoglobin i gvožđe u serumu. Bayley-evim razvojnim skalama je praćen psihomotorni status pre terapije, posle jedne nedelje i posle tri meseca po započinjanju terapije gvožđem. Pre početka lečenja značajno niže rezultate u mentalnom i motornom razvoju su postizala sva deca sa vrednostima hemoglobina ispod 10 g/L.
Posle 3 meseca terapije kod sve dece je korigovana anemija ali u 64% njih je još uvijek postojala sideropenija. Rezultati testiranja psihomotornih sposobnosti posle tri meseca terapije su ostali značajno slabiji, čak i kod 36% dece kod kojih je korigovana i sideropenija. U nastavku praćenja se pokazalo da ni nakon produžene nadoknade gvožđa u trajanju od 6 meseci ne dolazi do smanjenja spoznajnih deficita.
Pokazalo se da i u adolescenciji postoji razlika u motorici, češće ponavljanje razreda, anksioznost/depresija, socijalni problemi, nedostatak pažnje i znatno zaostajanje u spoznajnim testovima do 19. godine uprkos terapiji gvožđem kojom je korigovana sideropenijska anemija na uzrastu odojčeta. Najnovije meta-analize su pokazale dugotrajni uticaj na koeficijent inteligencije, koji je za 1,73 bod niži za svakih 10 g/l nižu vrednost hemoglobina.
Većina istraživanja rane nadoknade gvožđa pokazala su pozitivni uticaj gvožđa. Raspon uticaja na motorne funkcije bio je u istraživanjima u razvijenim zemljama od 0.27 do 0.39 s.d., a za socio-emocionalne funkcije od 0.30 do 0.41 s.d. Jedna studija je pokazala da je grupa dece koja nije dobijala nadoknadu gvožđa iskazivala manje pozitivnih emocija, socijalne interakcije . U navedenoj grupi je zapažena i veća učestalost otežanog umirivanja deteta riječima ili igračkama. Generalno, ova su deca u manjoj meri pozitivno odgovarala na nadražaje iz okoline, pa autori zaključuju da je time smanjena potencijalna korist od pozitivnih spoljašnjih uticaja na rani razvoj mozga.
Irovit kapi sadrže 15 mg gvožđa u 1 ml i prilagođene su deci mlađeg uzrasta sa niskim i graničnim vrednostima hemoglobina.
