INSULINSKA REZISTENCIJA O KOJOJ SE PRIČA…
Jeste li primetili da svaka druga, treća osoba oko Vas ima insulinsku rezistenciju(IR)? Koliko je učestala IR?
Kao prvo treba definisati šta je to zapravo insulinska rezistencija o kojoj se priča ili otpornost na insulin (IR). Insulinska rezistencija je stanje organizma kod kojeg dolazi do slabljenja perifernog efekta insulina. To dovodi do pojačane proizvodnje i izlučivanja insulina, a takvo stanje nazivamo hiperinsulinemijom.
Prevalencija insulinske rezistencije kod najčešćih metaboličkih poremećaja i dalje je nedefinisano pitanje.Učestalost se razlikuje u zavisnosti od metaboličkog poremećaja koji posmatramo. Različite su vrednosti kod osoba sa oštećenom tolerancijom na glukozu (IGT), NIDDM, dislipidemijom, hiperurikemijom ,hipertenzijom, PCOS..
Pacijenti sa insulinskom rezistencijom se žale da su stalno gladni, da iako manje jedu ne gube u telesnoj masi već naprotiv ona raste.
Kada posumnjati na insulinsku rezistenciju?
Više od drugih na insulinsku rezistenciju treba da misle:
- Gojazne osobe pogotovu sa abdominalnim tipom gojaznosti
- Osobe sa srodnicima obolelim od dijabetesa tip 2
- Pacijenti sa arterijskom hipertenzijom ili ishemijskom bolesti srca
- Pacijenti sa učestalom pojavom kardiovaskularnih oboljenja u porodici
- Pacijenti koji su imali nižu telesnu masu na rođenju
- Žene koje su rađale decu veće telesne mase, koje su imale gestacijski dijabetes ili imaju dijagnozu policističnog ovarijalnog sindroma
- U slučaju poremećaja inače redovnog ciklusa u kasnoj trećoj ili tokom četvrte decenije
- Nova pojava akni u istoj dobi često može biti prvi znak razvoja insulinske rezistencije.
Takođe, i tipovi rezistencije na insulin mogu biti različiti:
1.PERIFERNA, od strane mišića gdje je smanjen ulazak glukoze u ćelije posredstvom GLUT4 i smanjena sinteza glikogena. Od strane masnog tkiva, uslovljava povećanu lipolizu i smanjeni ulazak glukoze u ćeliju. 2.HEPATIČNA, uslovljava povećano stvaranje glukoze u jetri (izostaje inhibicija glukoneogeneze, izostaje aktivacija gikogeneze)
Indikacije za određivanje IR
Indikacije za određivanje insulinske rezistencije(IR) su sve brojnije i dijagnostička stanja dobijaju sve više na značaju:
1.Debljina BMI >28kg/m2
2.Suspektna I.R.(metabolički sindrom, dijabetes melitus tip II)
3.Suspektni policistični jajnik PCOS
4.Odsustvo urednih menstrualnih ciklusa (amenoreja)
5.Infertilitet
Kako dijagnostikovati insulinsku rezistenciju
Dijagnoza insulinske rezistencije je zapravo vrlo jednostavna. Može se utvrditi na dva načina.
Najčešće korišćeni indeksi, izvedeni iz vrednosti našte su HOMA (HOmeostasis Model Assessment) i QUICKI (QUantitative Insulin sensitivity ChecK Index).
Model homeostatične procijene HOMA se obično navodi u literaturi, ali mnogi kliničari i zdravstveni radnici nisu upoznati sa onim šta je, za šta se koristi . Homeostazni model (HOMA) procenjuje stanje funkcije postojećih beta ćelija (%B) i insulinske senzitivnosti (%S) kao procenat u odnosu na normalnu referentnu populaciju (osoba normalne telesne težine, starosne dobi<35 i ima 100% funkciju beta ćelija).
Osnovni HOMA model razmatra odnos beta ćelija i hepatocita. Povišena glukoza stimuliše lučenje insulina, koji u jetri koči glukoneogenezu i stvaranje novih molekula glukoze, kao i preuzimanje gotovih molekula iz cirkulacije modifikujući insulinski receptor. Kod insulinske rezistencije proces sinteze de novo glukoze se ne koči, i novi molekuli glukoze stimulišu stvaranje novih molekula insulina, što procjenjuje stanje funkcije beta ćelija pankresa %B, kao i insulinski otpor od strane hepatocita.
Nešto zahtevniji metod za pacijenta je određivanje 2-satnog OGTT s insulinom pri čemu se vrednosti šećera i insulina određuju natašte i 2 sata po opterećenju sa 75 grama glukoze.
Indeksi izvedeni iz vrednosti oGTT pretežno odražavaju perifernu insulinsku senzitivnost skeletnih mišića, dok indeksi izvedenih vrednosti našte odražavaju hepatičnu insulinsku senzitivnost.
Na tok ispitivanja utiču brojni fiziološki faktori kao što su: brzina apsorpcije glukoze, sekrecija endogenog insulina pod uticajem glukoze i inkretina, kao i brojni insulin –nezavisni efekti glukoze na preuzimanje i stvaranje glukoze.
Dijagnozi insulinske rezistencije mogu pomoći klinički pokazatelji postprandijalne hipoglikemije (niskog šećera do kojeg dolazi cca 2 sata po obroku) koji su takođe indirektni pokazatelj insulinske rezistencije.
Gyinos, kombinacija mio inozitola i folne kiseline klinički dokazano smanjuje simptome insulinske rezistencije.
