PCOS I METABOLIČKI SINDROM
Metabolički sindrom jedan je od većih problema danas u razvijenom svetu, prvenstveno zbog sedelačkog načina života. Od metaboličkog sindroma boluje značajan procenat populacije, kako u svetu, tako i kod nas. Glavne komponente metaboličkog sindroma su insulinska rezistencija i gojaznost pojasnog tipa. Preostale komponente čine i povišeni trigliceridi, snižene vrednosti HDL-a, visok krvni pritisak i povišene vrednosti glukoze u krvi natašte.
Naučno je utemeljeno je mišljenje da su metabolički sindrom (MS) i sindrom policističnih jajnika (PCOS) povezani. Jedna trećina do jedna polovina žena s PCOS-om ima metabolički sindrom.
Gojaznost centralnog tipa koju nalazimo u metaboličkom sindromu može se naći i kod
žena s PCOS-om.
Patofiziologija PCOS
Patofiziologija PCOS-a je kompleksna. Ispreplitanje genetskih i spoljašnjih faktora ,
hormonske i metaboličke abnormalnosti doprinose nastanku različitih fenotipova
sindroma. Policistični jajnik na ultrazvučnom nalazu ima multiple periferne folikule u nizu izgleda poput perli. Tačan mehanizam nastanka još se istražuje, međutim prema dosadašnjim saznanjima, postoje tri glavne komponente :
1) Primarno poremećena steroidogeneza u jajniku i/ili nadbubrežnoj žlezdi
2) Poremećaj sekrecije gonadotropin otpuštajećeg hormona(GnRH) koji utiče
na otpuštanje luteinizirajućeg hormona(LH)
3) Promene u fiziologiji insulinskog efekta
Kod žena s PCOS-om nalazi se snižena koncentracija folikulo stimulirajućeg hormona
(FSH) a sa tim je i smanjena ekspresija aromataze za pretvaranje androgena u estrogen.
Delovanje sniženog nivoa FSH u kombinaciji sa povećanom funkcijom teka ćelija
rezultira povećanom produkcijom androgena, testosterona i androstendiona.
Metabolički sindrom, zbog gojaznosti i hiperinsulinemije, uzrokuje snižavanje nivoa
globulina koji veže polne hormone (SHBG) što može pojačati biohemijski ili klinički
efekat androgena.
Smatra se da je približno 49% ispitanih žena s PCOS-om gojazno.
Rizik kod pacijentkinja sa PCOS
Ukoliko se uporede pacijentkinje sa PCOS-om sa pacijentkinjama iste starosne grupe i indeksa telesne mase ali bez PCOS-a, pacijentkinje sa PCOS-om će imati veći rizik za nastanak mnogobrojnih poemećaja.Veći je rizik za nastanak insulinske rezistencije, hiperinsulinemije, netolerancije na glukozu, dislipidemije, povećane parametre zgrušavanja, steatozu jetre, subkliničke ateroskleroze, vaskularne disfunkcije i konačno veći rizik nastanka kardiovaskularnih bolesti, šećerne bolesti tip 2 i veći mortalitet.
Meta analize su pokazale da žene bez obzira na telesnu masu, a koje imaju PCOS,
imaju povišene vrednosti triglicerida, LDL holesterola i ukupnog holesterola i snižen nivo HDL holesterola.
Međutim nisu sve žene pod jednakim metaboličkim i kardiovaskularnim rizikom, taj rizik zavisi o fenotipu PCOS-a. Insulinska rezistencija, pa s tim i rizik razvoja MS-a, pojavljuje se kod klasičnog fenotipa dok kod ovulatornog slabije.
Insulinska rezistencija se pojavljuje kod 50-70% žena s PCOS-om. Hiperinsulinemija
podstiče razvoj hiperandrogenizma i hroničnih ovulatornih promena.
Abnormalnosti delovanja insulina u PCOS-u uključuju smanjenje izlučivanja insulina te ekstrakcije u jetri, poremećaj supresije glukoneogeneze u jetri i poremećaj u
signalizaciji putem fofsoriliranog IRS-a (na serinu). U patofiziologiji povezanosti hiperinsulinemije i hiperandrogenemije postoji paradoksni fenomen.
Kod žena sa PCOS-om koje imaju insulinsku rezistenciju, jajnici ne menjaju osetljivost na insulin. Ovaj fenomen nazvan je „selektivna insulinska rezistencija“.
U adipocitima žena s PCOS-om nema intrinzičnog defekta insulin stimulirajućeg
transporta glukoze, što je prvi korak lipogeneze i formiranja glikogena. Kod PCOS-a
defekt u lipogenezi je uzrokovan testosteronom. Uz to, višak androgena deluje na
insulinsku osetljivost adipocita suprimirajući proizvodnju insulin-osetljivog adiponektina.
Gojaznost i insulinska rezistencija imaju najveću ulogu u promeni biohemijskog profila jetre u navedenim grupama.
Gyinos, mio inozitol i folna kiselina klinički dokazano smanjuje efekte insulinske rezistencije i metaboličkog sindroma u organizmu.
